Hablaheenna Sacuudiga Ma U Dirnaa?

Waxa aan ku han weyn ahay mooganaan in aadan kaga sugnayn warka maalmihii ugu dambeeyay bulshadeennu ka hadlaysay: falceliska ku saabsan dawladda federaalka ee Soomaaliya oo sheegtay gabdho Soomaaliyeed oo shaqaale ah dalka Sacuudiga in ay u dirayso! Qaddiyadan ka hadalkeeda Soomaalidu kuma kala aragti duwanaan; bal se waxa ay ku kala aragti duwanaadeen faaqidaada sida dhibaatooyinka dalka ka jira loo xalin karo, si muwaaddiniinta Soomaaliyeed looga ilaaliyo wax wal ba oo sharaftooda iyo qiimahooda dhaawac u gaysanaya. Hubaal ahaantii, tani waxa ay calaamad weyn iyo iftiin hor leh u noqonaysaa, Soomaalidu waxyaalo badan in ay ka midaysan yihiin, iyo in ay ku baraarugsan yihiin waxyaalahaas; tani waa mid ka mid ah, isku si ayaa ay u taabatay; isku si ayaa ay na uga aragti dhiibteen. Qormadan kooban waxa aan ku soo bandhigi doonaa aragtidayda ku saabsan damaca Sacuudiga iyo talooyin aan u soo jeedinayo dawladdeenna.

Ugu horrayntii, si wal ba marka loo qiimeeyo loo na dhugto waaqiceenna, fool xumo badan ayaa ka muuqata! Dadkeennu dhibaatooyin badan ayaa ay la nool yihiin. Tan iyo inta dhibaatooyinkaa la suulinayo na waa ay jiri doonaan. Gaajada iyo amni darrada ayaa ugu weyn! Waa na sababaha ugu waaweyn ee keena dad farabadan in ay waddanka ka baxaan. Siyaalaha dalka looga baxo waa dhowr; jidka ugu badan ee dadkeennu dalalka ay bartilmaameedsanayaan ku gaadhaan waa tahriibka! Waxa aynnu og nahay hablo badan oo Soomaaliyeed in ay tahriibaan, u na tahriibaan dhankaa iyo waddanka Sacuudiga. Socdaalkaa inta ay ku jiraan mushkilado badan ayaa soo waajaha: dhimasho, kufsi, jirdil iyo addoonsi. Marka ay tagaan ugu dambayn Sacuudiga na, isla arrimahaas ayaa ay la noolaadaan. Ma jirto safaarad Soomaaliyeed oo ay u ashkato tagaan, xaaladdooda na uga warramaan—safaaradda Soomaaliya ee Sacuudiga waa mid magac ahaan uun u jirta.  Qiyaas ma laha sannad wal ba xeebaha Waqooyi Bari inta ka baxda, ee dalkaas ku jihaysan!

Kolka la warraysto Soomaalida xog’ogaalka u ah nolosha gabdhaheenna dalkaas ka shaqaysta, run ahaantii, niyad jab, rejo beel iyo murugo aan dhammaad lahayn ayaa aad la noolaanaysaa! Waxa shakki aan habboonayn kaa galayaa: Islaamnimada dadka sidaas ku dhaqmaya. Dumarkeenna sharfoon in la addoonsado, la jirdilo, si xun oo xun loo garaaco, guryaha ay ka shaqeeyaan ragga leh iyo ragga ku nool sida ay doonaan ka yeelaan, mushahaar aan u qalmin la siiyo, oo nolol gumaysi dhan wal ba ka ah ay ku nool yihiin; waa xaqiiqo  sugan oo markhaatiyadeedu nool yihiin. Waa xaalad adag oo qalbigaaga walaac iyo welwel badan ku abuuraysa. Soomaalida oo keliya ma aha! Waa guud ahaan gabdhaha ajaaniibta ah ee jaariyadaha ah! Falcelis badan ayaa Sacuudiga kaga yimid arrintan, oo canaan iyo la xisaabtan ku ujeeddaysanaa. Dalal dhowr ah waa ay ka kaxaysteen shaqaalayaashoodii, halka kuwo kale na shaqaalayaal in ay u diraan ay diideen! Hadda ba, codsiga boqortooyada Sacuudigu kuma iman sharaf uu sharfay dawladdeenna iyo dadkeenna; xaqiiq ahaantii, waxa uu ku yimid cabasho muwaaddiniintiisa ka timid oo ku calaamadsan in ay la’ yihiin dad u shaqeeya—maya, dad ay addoonsadaan—iyo isaga oo ka faa’iidaysanaya dhibaatooyinka tiro beelka ah ee shacabkeennu la tacaalayo!

Dhowr xaqiiqo waa aynnu hubnaa: hablaheennu kama joogsanayaan in ay tahriibaan, weli ba Sacuudiga u tahriibaan; dawladda Sacuudiga na waa aynnu og nahay in ay tahay dawlad aan ilaalin xuquuqda aadamaha, isla markaanna shaqaalayaasha ajnabiga ah xadgudub badan dalkeeda iyo dadkeeda kala kulmaan; iyo dawladda Xasan Sheekh in aysan ka laaban doonin go’aanka ay qaateen, oo weli ba hawshaa hirgelinteeda wakhti iyo dedaal badan u gelayaan, dedejiyaanna. Hadda ba, maskaxda shaqaynaysa waxa laga doonayaa xal waaqici ah, macnaysan, oo habboon in ay miiska soo saarto; iyada oo ka duulaysa xaqiiqooyin waaqici ah, kaashanaysa na fursado muuqda iyo kuwo la dhalin karo.

Habluhu waa dharkeenna. In la ilaaliyo, sharaftooda iyo meeqaamkooda laga fekero, oo wixii dhibaateenaya haddii ay jiraanna la xaliyo, haddii kale na laga hor tago, waa waajib diineed oo muslimiinta, sii ba mas’uuliyiinta saaran. Maamullada dalka ka jira—dawladda federaalka iyo maamullada kale—dhammaantood ma aha kuwo u taagan, isla jeerkaa na ka fekeraya, xuquuqda muwaaddinka Soomaaliyeed ilaalintiisa, iyo sidoo kale ka talinta danta ummadda! Haddii aynnu il diineed ku fiirinno arrintan, waa mid aan bannaanayn labo sababood awgood: Ta kowaad, sharcigeennu waa uu xaaraantinnimeeyay gabadh bilaa maxram ahi safar in ay gasho; gabdhahan la dirayo na maxram la’aan ayaa ay ku tegi doonaan dalka loo wado. Ta labaad, qofka Muslimka ahi waxa uu lee yahay sharaf iyo karaamo in la dhowro waajib tahay, haddii lagu xadgudba na dambi weyn lagu dhacayo. Heshiiska la galay, waxa lagu heshiiyay iyo sida arrintu tahay kolka la qiimeeyo, waa sharaf dilid aan mugdi ku jirin, oo gabdhaheenna sharfoon tegistooda laga samaynayo lacago badan, isla jeerkaa na dhaqankii addoonnimada lagu dhoofinayo, hadhow na addoommo loo la macaamilayo!!! Haddii aynnu ku eegno il waddaniyadeed, Soomaalidu weligeed waa ay ka han weynayd u shaqaynta qof aan Soomaali ahayn si wal ba oo ay u duruufaysan yihiin. Sidoo kale Sacuudiga oo ka dawlad ahaan Soomaalida aan wax ba tarin sanooyinkii mugdiga ay ku jirtay (iminka na ku jirto), bal si dadban uga qayb qaatay duminteedii iyo baabba’eedii (iminka na ka qayb qaadata), maanta in aynnu u dirno muwaaddiniin ka qayb qaata horumarka dalkooda iyo dadkooda, waxa ay ceebaynaysaa caqligeenna iyo garashadeenna.

Hadda ba, si adag ayaa aan uga soo horjeedaa dumarkeenna qaaliga ah in qiimahooda iyo qaayahooda meel looga dhaco, addoonnimo lagu dhoofiyo hadhow na lagu dhaqo, oo ganacsi doorasho lagu galo laga sameeyo!!! Diin ahaan, waddaniyad ahaan iyo dadnimo ahaan ba ma aha wax la oggolaan karo, la soo dhawayn karo, oo ilbidhiqsi badhkii lagu farxi karo!!! Hase ahaatee, kol haddii gabdhaheennu joojinayn Sacuudiga in ay u tahriibaan, duruufo jira awgood; kol haddii dhoofintoodu hirgal tahay, oo aynnaan wax ba ka qaban karin; waa in aynnu ugu yaraan xal keenno oo kolay waxa soo gaadhi lahaa dhibaatooyin e’, sidii dhibaatooyinkaas laga ga hor tegi lahaa fekerkeeda soo bandhigno.

Anigu waxa aan qabaa, dawladda federaalka ee Soomaaliya labo maaddo ayaa waajib ku ah, haddii aysan qorshahaa ka laabanayn—kama laaban doontee: in ay magacawdo guddi Soomaaliyeed oo wada shaqayn wanaagsan la leh safaaradda Soomaaliya ee Sacuudiga, jaalliyadda Soomaaliyeed ee Sacuudiga iyo qoyayska ku dhaqan Sacuudiga, oo si gaar ah arrintan u qaabbilsan, xaaladaha gabdhahaas la socda kana warhaya; iyo arrintan in la sharciyeeyo oo dawladdeennu keliya lacag uun eegin e’, ay boqortooyada xeerar adag ku xidho oo ku saabsan xurmaynta iyo xushmaynta shaqaalaha ay iyagu dalbadeen, oo ilaalinta xeerarkaas loo wakiisho cidda ugu habboon ee dhexdhexaad noqon karta. 

Gebagebadii, aragtidaydu waa diidis; xalkaygu na waa samaynta guddi madaxbannaan oo hawshan mas’uul ka noqda iyo arrinta in la sharciyeeyo oo Sacuudiga xeerar la hor dhigo, siyaasaddii xeerarkaas lagu maammuli lahaa iyo ciddii ilaalin ka noqon lahayd na lagu heshiiyo.

W/Q: Maxamed Cabdirisaaq Saciid “Samiik”

Qoraa iyo aqoon baadhe Soomaaliyeed

Boosaaso, Buntilaan, Soomaaliya

Sade, Feebarweri 2, 2016