Faallayn Barnaamij: Kal Dhaqameedkii Labaad Ee Jaamacadda Bariga Afrika

Subax khamiis ahayd, Feebarweri 11, 2016, ayaa aan siddeeddii subaxnimo tegay Jaamacadda Bariga Afrika. Kal dhaqameedkii labaad ee jaamacaddu soo qabanqaabisay ayaa maalinnimadaas, si toos ah, loo bilaabay. Halkudheggiisu waxa uu ahaa, “Waa hubaal, in aad hal-abuure tahay.” Waxa ay ahayd subax wanaagsan. Dad aad u badan ayaa, hoolka Sh. Cabdiqaadir Maxamed Cabdulle, oo bandhig dhaqameedku ka dhacayay, isugu yimidday. Waxa, si xoog badan, loo xiiseenayay abwaan iyo qoraa Axmed Faarax Cali “Idaajaa”, oo ka mid ahaa shakhsiyaadkii sida gaarka ah loo soo casuumay. Waxa, sida oo kale, martida ka mid ahaa rag badan oo u badnaa maanso yahanno iyo qorayaal, oo ay ka mid ahaayeen: maanso yahan Cabdiqaadir Cabdi Shube, maanso yahan Suufi Aw Cali Axmed, maanso yahan Maxamuud Saciid, maanso yahan Cabdullaahi Cawad “Cawdgale”, qoraa Raage Bile Maxamuud iyo qoraa Cabdirisaaq Ismaaciil Xaashi “Cirro”. Hadda ba, sidee u arkay bandhig dhaqameedka iyo barnaamijyadii la soo bandhigay?

Sida qorshuhu ahaa, waxa ay ahayd barnaamijku in uu bilowdo siddeedda subaxnimo, bal se, sida waayadan dambe caadada noqotay—in aan la ilaalin wakhtiga ballanta, ee goobta la yimaaddo saacado ka dib—waxa la bilaabay tobankii subaxnimo! Ka dib Qur’aan ku furfuriddii munaasabadda, iyo erayadii kala geddisnaa ee la siiyay qaybaha bulshada, waxa guddigii soo qaban qaabiyay guda galeen sheegista maalmaha uu kal dhaqameedku soconayo, iyo jadwalka barnaamijyada lagu soo bandhigi doono. Run ahaantii, shacabka wejiyadooda waxa ka muuqatay, farxad iyo khushuuc badan. Waxa ay ahaayeen, kuwo u soo diyaar garoobay maalmahaas in ay goobjoog ka noqdaan, waxa bandhigga lagu soo bandhigi doono. Ka faa’iidaystaan hal-abuurrada aqoomaha kala duduwan ee ay bulshada la wadaagi doonaan. Iyo, in ay wax badan ka fahmaan nolosha dadkoodii hore. Qaybaha kala duwan ee bulshada—culimo, nabaddoonno, macallimiin, arday, waalid, haween, warbaahin, suugaan yahanno, qorayaal iyo ururro bulsheed—ayaa ka soo qayb galay. Reer Boosaaso u ma ay kala hadhin ka qaybgalka maalmaha hiddaha iyo dhaqanka!

Si guud marka loo qiimeeyo barnaamijka, waxa uu lee yahay dhowr dhaliilood, oo ahayd walaaluhu in ay ka digtoonaadaan, ka hor bilaabiddii xafladda. Ta hore, qaab agaasinka bandhigga, fulinta qorshayaasha degsan iyo ka faa’iidaysiga wakhtiga si ku talo gal la’aan ah u soo baxa, waxa ka muuqatay karti darro iyo maamul xumo. Ta xigta, barnaamijku waxa uu yeeshay xidhiidhiyayaal badan oo aan loo baahnayn. Ta u dambaysa, waaya’aragnimo la’aan iyo farshaxan yari ayaa ka muuqatay hawl-fududeeyayaashii ka qayb qaadanayay hirgelinta iyo habaynta xafladda. Dhanka bulshada, iyagu na waxa ay lahaayeen labo dhaliilood oo waaweyn: buuq iyo sawaxan ay sameenayeen mar marka qaar iyo u hoggaansan la’aanta nidaamka xafladda. Dhaliilahaas ka dambow; waxa ay ka mid ahayd, intii aan arkayay munaasabad sidan oo kale ah, kuwii ugu wanaagsanaa, ugu na waxtar iyo saamayn badnaa. Sida aan qiyaasayo, dhaliilahaas waxa keenay, wakhti wanaagsan oo qabanqaabayaashu helin, maadaama wakhtiga la go’aansaday kal dhaqameedkan in la sameeyo, sidaa u sii fogayn; iyo awoodihii loo baahnaa oo aan si wanaagsan u dhammaystirnayn. Celcelis ahaan, wax wal ba sidii loo qorsheeyay ayaa ay u qabsoomeen.

Xiisaha loo hayay hiddaha iyo dhaqanka waxa aad ka garan kartaa labo arrimood. Ta kowaad, ku talo galku waxa uu ahaa saddex maalmood in ay socoto; bal se maalmo kale oo dheeri ah ayaa lagu daray! Ta labaad, ka soo qayb galayaashu aad iyo aad ayaa ay u badnaayeen, maalin wal ba na tiradoodu kor in ay aaddo mooyaan e’ hoos u ma ay dhacayn! Waxa lagu soo bandhigay agabyo farabadan oo isugu jiray: agabyadii ay Soomaalidu wax ku cuni jirtay, ku cabbi jirtay, ku seexan jirtay; iyo farshaxanno kala duduwan oo macnayaal badan xambaarsanaa. Taasi waxa ay daawadayaasha siisay kalsooni buuxda oo sheegaysa: Soomaalidu in ay gaadhay isku fillaansho dhan wal ba ah! Maadaama Soomaalidu lahayd hal-abuur ballaadhan, oo u saamaxay wax wal ba oo xidhiidh la leh nolosha in ay jaadgooni ka samaystaan, waxa ay gaadhay, xaqiiq ahaan, isku fillaansho buuxda; muddadii burburka iyo qaranjabka haddii, mala’awaal ahaan, Soomaalidu ilaa iyo maanta nabad iyo dawlad haysan lahayd, waxa ay noqon lahayd ummad ka soocan ummadaha dunida, oo tusaale iyo toosiye u noqda dunida oo idil!

Maskaxmaalladu waxa ay dadka ku jalbeebiyeen soojeedimo badan oo ku saabsanaa hiddaha iyo dhaqanka Soomaalida, hodantinnimada Af Soomaaliga iyo ahmiyadda uu qoraalku lee yahay. Axmed Faarax Cali “Idaajaa” oo ka hadlayay ahmiyadda qoraalka, ayaa waxa aan ka qoray weedh murtiyeed farriin iyo macne weyn sidday, oo sidan u dhignayd: “In qoraalku ahmiyad lee yahay, waxa aad ku ogaanaysaa, wixii aan ku waynay qoraal la'aanta!” In wax badan oo aynnu lahayn maanta la haynin, ama dadyow iyo dawlado kale isa siiyeen oo sheegtaan, ama dadyow iyo dawlado kale marti uga nahay, inta ba, waxa ay ina dareensiinayaan, oo si falsafadaysan inoo barayaan, faa’iidada uu lee yahay qoraalku! Waxyaalihii barnaamijka lagu soo bandhigay waxa ka mid ahaa, riwaayad gaaban oo farriinta ay sidday ahayd: dhulka iyo dhaqanka in lagu dhaarto oo la dhaqdo; iyo cayaar dhaqameedyo kala cayn cayn ah. Sida oo kale, waxa lagu soo bandhigay tartan suugaaneed heer sare ah, oo loo qabtay dhallinyaro; hubaashii, waxa ay soo bandhigeen suugaan miisaan iyo murti ahaan ba cuddoon. Qoraa Idaajaa, isaga oo ka falcelinaya dhallinyartaa iyo maansooyinkii ay ku tartameen, waxa uu sheegay, in uu maansada Soomaaliyeed u tacsiyeeyay waa hore, ka dib markii uu arkay xaaladdeeda dhabta ah iyo in ay jirin cid soo noolaynaysa oo xaqqeedii siinaysa; bal se dhallinyaradani ay ku abuureen rejo iyo niyadsami weyn, oo uu haatan rumaysan yahay: Maansada Soomaaliyeed mustaqbal wanaagsan in ay lee dahay! Taasi aniga waxa ay i soo xusuusisay qoraaga Soomaaliyeed, Maanmaal Buureed Gurxan, oo isagu arrintaa sannado hore ku baraarugay, soo na saara qoraallo taxane ah, oo uu magac uga dhigay: “Hal-abuurkii Soomaaliyeed Weli Ma Dhiman”, oo ku soo baxa mareegta weyn ee Maskaxmaal.com.

Waxa ay dhallinyarada ku booriyeen in ay wax bartaan. In ay aqoonta ay lee yihiin u gudbiyaan bulshada. Hiddahooda, dhaqankooda iyo sooyaalkooda barasho iyo faham wanaagsan u yeeshaan. Qabyaaladda iyo tahriibka ka fogaadaan, dadka na uga digaan. Oo ay wax qoraan. Mar kale Idaajaa, isaga oo u tilmaamaya jaamiciyiinta qoraalka iyo muhiimaddisa ayaa uu sheegay, wakhtigan in ay waajib tahay in wax la qoro, oo qof wali ba wixii uu yaqaanno ummadda qoraal uga ga tago. “Wixii aad qortaa muhiim ah”, ayaa uu talasoojeedintiisii ku soo gebagebeeyay. Waa na halkii uu filasoof iyo maanso yahan Cabdi Sinimoo IHUN ka lahaa: “Wixii la qoraa quruumo hadhee / Muxuu hadal qiime lee yahay!” Dhanka suugaanta, waxa uu dhallinyarada kula dardaarmay, maansooyinkii raggii hore na daliil uga keenay, in ay maansadooda ka dhigaan mid aan dheerayn, si loo xifdiyo; isla markaan na halmuceed leh, si loo halqabsado. Waxa uu jaamacadda iyo dhallinyartii ka soo qayb galay ka codsaday, in ay baadhis ku sameeyaan, sababta ay Soomaalidu u tahay ummad murti badan hal-abuurtay, se aan ku dhaqmin!

Waxa xusid mudan, in maalin labaaddii bandhigga, salaaddii makhrib markii la soo tukaday, arrin aan habboonayn madasha ka dhacday! Ardaydu, iyaga oo aad u tiro badan, waxa ay dooneen si degdeg ah in ay ku galaan hoolka; askartu na waxa waajib ku ahayd qof wal in la baadho, si amniga meesha loo sugo. Halkaas waxa ka yimidday isku dhac sababay askartu rasaas nool nool in ay adeegsato! Dhacdadaasi waa mid soo noqnoqota—ma aha Boosaaso oo keliya; waa guud ahaan magaalooyinka Soomaalida! Waa muhiim arrintaas oo kale in si feejigan looga digtoonaado, oo adeegsiga qoriga ay ka dhacayaan xabbadaha wax dilaa, askarta laga qaado. Waxa, in badan oo badan, si gaar ahaaneed isku weyddiiyaa: goorta Soomaalidu ay baran doonto sharciga iyo sharciga dhowristiisa?!

Waxyaalihii igu la yaabka badnaa waxa ka mid ahaa: Jaamacadda Bariga Afrika sida ay u soo qaban qaabisay kal dhaqameedkan oo kii hore ka casrisan—iyada oo aynnu og nahay dawlad mooyaan e’ urur madax bannaan hawshan oo kale in uu san ka bixi karin; hadda na, Jaamacaddu waxa ay muujisay dedaal iyo karti dheeraad ah, taas oo goobjoogayaashii iyo martidii ba ay wada qireen; gabdho aftahanno ah, dadka hortooda iyaga oo geesinnimo iyo kalsooni badan ka muuqato ka soo hor jeediyay maansooyin dhisan, oo qaarkood jawaab u ahaa maqaawiirta maansooyinkii ay dadka la hor yimaaddeen; dad faraxsan, aad u la dhacsan sida ay wax u socdaan, oo qiiro waddaniyadeed awgeed qaarkood ooyay, qaarkood na ku sigtay in ay ilmeeyaan; iyo agabyadii kala duwanaa iyo farshaxammadii hooyooyinku soo sameeyeen! Intaas oo dhan oo la isku daray, waxa ay qalbigayga kaga tegeen raad iyo saamayn weyn! In kasta oo aan ooyin, se aad iyo aad ayaa aan u qiirooday!

Ugu dambayntii, dadka wejiyadooda waxa laga akhrisan karayay farxad iyo qanacsanaan badan! Waxa ay uga dhignayd sidii oo ay mar labaad dhasheen! Qof wali ba waxa uu ku baraarugay—kii horay u ogaa iyo kii maalmihii dhaqanka ogaaday ba—Soomaalidu ilbaxnimo iyo sooyaal weyn in ay lee dahay! In loo tashaday, oo sidan ay tahay eegga, qorshe waayo badan laga fekeray in ay ahayd! Waxa uu qof wal ba, maalmihii maamuuska badnaa (Feebarweri 11 -16) ka dib, irridda ka baxay isaga oo ay maankiisa ka guuxayaan: Ma dhab baa, kal dhaqameedkii labaad ee Jaamacadda Bariga Afrika, waa uu dhammaaday?! Alla! Goorma ayaa ay Soomaalidu heshiin doontaa, oo dawlad ay heshiis ku yihiin dhisan doonaan?! Goorma ayaa ay halyeeyadeedii iyo hal-abuurkeedii ba xushmadayn doontaa?! Tolow ma waxa aan dhimanayaa iyada oo ay tiihan weli ku jirto ummaddaydu?! Aniga na, intaas waxa ii dheeraa: Soomaalidu goorma ayaa ay baran doonaan nidaamka iyo u hoggaansamiddiisa?!

Hambalyo weyn ayaa aan u dirayaa Jaamacadda Bariga Afrika, martidii dalalka fog fog iyo gobollada dalka nooga timid, iyo gaar ahaan, guddigii bandhig dhaqameedkan soo qaban qaabiyay. Waa aad naga farxiseen. Allaah ha idin ka farxiyo. Aamiin. 

FG: Sawirka waxa aan ka soo qaatay Puntlandpost.net

  

W/Q: Maxamed Cabdirisaaq Saciid “Samiik”

Qoraa iyo aqoon baadhe Soomaaliyeed

Boosaaso, Buntilaan, Soomaaliya

   Carte, Feebarweri 17, 2016