Eebbe Ayaa Ku Dilaya E, Maxaa Aad Hooyooy Gob Tahay!!!

Waxa ay ahayd maanta. Lixdii iyo shan daqiiqo ee aroornimo. Waxa aan soo galay carwo uu maammule ka yahay mudane aan aad isugu dheer nahay. Socodka waxaa igu wehelinayay dhigane qaali ah oo magaciisu yahay “The Language Instinct: How the Mind Creates Language.” Waxaa qoray qoraa is na qaali ah. Istiifen Binka.

Aniga oo xarragoonaya ayaa aan jaallahay gacanta u taagay, afka na ka i idhi “assalaamu calaykum wa raxmatullaahi wa barakaatuh.” Gacan naxariis badan oo qalbiga soo diray daacad looga marakacayo ayaa uu tayda gashaday, afka na ka yidhi “wa calaykumas-salaam wa raxmatullaahi wa barakaatuh.” Intaa dabadeed kursi ii dhowaa ayaa aan dabada la helay. Waxoogaa neef ah ayaa aan qaatay. Deganaan ka dib si firfircooni ku jirto ayaa aan isku warraysannay.

Warraysigii ka dib ayaa aan doonay meheradda in aan ka baxo. Waxa ii qorshaynayd goob aan wax ku akhriyo tegisteeda. Waa Hoteel Gacayte. Laakiin si degdeg ah u ma bixin. Maxaa wacay, toban daqiiqo oo aan ku bixiyo buug wal fiirfiirintii iyo faham ka qaadashadii ayaa aan qaddimtay. Haa. Halka aan tegi doono ayaa ay ahayd falkaa in aan ku suubiyo. Sidaa darteed waa aan khaldamay. Tobankaa midhidhood ka dib ayaa aan hawl kale galay. Warqad ay saaxiibtii Hindiya uga soo dirtay ayaa uu akhrinteeda igu sharfay. Akhrintaa ku foogganaanteed ayaa dhacdo sin na iga fajacisay, si kale na iga farxisay dhacday.

Qof dumar ah ayaa meesha gudaheeda soo gashay. Gartay. Waa hooyo Soomaaliyeed oo muruqmaal ah oo nolol-maalmeedkeeda nadiifinta halkakan kala soo baxda. Da’deedu qiyaastay waa konton iyo dheeraad. Inta aan ka aqaan waa haweenay dhowrsoon. Waa haweenay karti badan. Waa haweenay akhlaaq leh. Waxa aan is dareensiiyay waajib in ay nagu tahay in aan baxno si ay shaqadeeda u gudato. Tuducyadii ugu dambeeyay ee warqadda aniga oo maraya ayaa aan go’aansaday bannaanka in aan ku dhammaysto. Waa aan sare kacay. Intii aan warqadda isku laabin ayaa ay dhegahaygu hadalkan maqleen.

“Lacagtan bacda ku jirta waa shan boqol oo kun. Gabadhaydii ayaa shalay la guursaday. Waa qayb ka mid ah sooryadii aan guddoonnay. Waxa aan kuugu keenay jaallayaasha halkan soo geli doona wixii ay gaadho sharaab in aad ku siiso. Iyagu na taa beddelkeeda gabadhayda in ay ii gu soo duceeyaan.”

Intii ay erayadaa ku dhawaaqaysay labo shaqo ayaa aan si isku mid ah u qabanayay. Dhegahaygu hadalkeeda ayaa ay si fiican u dhegaysanayeen; maskaxdaydu na muuqaallada hadalkeedaa ka soo durdurayo ayaa ay daahfuraysay. Waxa fajaciso weyn igu noqotay gobannimada ay samaysay! Gobannimada ay samaysay hooyada degelkakan soo nabad iyo nolol bidday! Gobannimada ay samaysay hooyada la tacaalaysa korinta toddoba ubad ah oo magaalo wax kasta qaali yihiin ku nool! Gobannimada ay samaysay hooyada gabowgu weerar ba’an ku hayo isla jeerkaa na caafimaadkeedu wanaagsanayn! Gobannimada ay samaysay hooyada wakhtigii qabowga ahaa ee carruurtu duumada iyo shuban-biyoodka la ildarnaan jireen maalmo tirsan ka xigo! Gobannimada ay samaysay hooyada gabadheeda la guursaday nafaqo iyo kolkoolin badan u baahan tahay! Fajaciso weynaa! “Eebbaa ku dilaya e, maxaa aad hooyooy gob tahay!!!”

Badweyntaa fajacisada aniga oo dhex dabbaalanaya ayaa ay dabayl naxariiseed garaadkayga martay. Ummaddani si kasta ha u burburto e, weli waa ay dhaqan tahay! Dunteedii wanaagsanayd weli ma ay duugoobin! Waa taa hooyadaa miskiinta ah ee baahideeda iyo baahida qoyskeeda la galgalanaysa weli garashadeedu dhiman. Adkaa waxa ay garatay iyada oo nolosheedu gubanayso! Qof sii geeryoonaya ku adkaa qof uu jecel yahay hadyad in uu guddoonsiiyo! Oo ma xilli hadyadeed baa! Oo tani ma xilli garashaa! Intaa ka dib waxa aan adkaysan kari waayay ilintayda in aan xakameeyo. Keli ah ilmo kulul iga ma iman e, sidii dhallaanka ayaa aan u ooyay!

Waxa aan ka war helay labadoodii oo dareenkayga qabowjinaya. Jeclaan lahaa in ay i daayaan si aan u nafiso . . si mucjisadaa farxadda ii ga dhex muuqatay ku casuumanaado! Tan oo kale miyaa la isku diiddaa! Waxa aan ku baraarugay jaallahaygii oo muwaaddinaddaa sharfan hadalkeedii ka dareen celiyay. “Mahadsanid hooyo. Waa wanaag soo kordhay. Waa wanaag wanaaggaa ku sii kordhisay. Aqbal. Sidaa waa aan yeelayaa. Aniga, jaallahay, iyo qof kasta oo farxaddani gaadho na waa uu soo ducayn doonaa. Eebbe Weyne guurkaa ha barakeeyo. Lammaanahaa na kuwii is jeclaada, is ixtiraama, nolol ay raalli isaga yihiin ku noolaada, oo ubad dadkan iyo dalkan u aayo aabbo iyo hooyo u noqda, Alle ha ka yeelo. Aamiin.” Aniga ayaa uu hadalku igu soo wareegay.

“Hooyo . . hooyadii iga qiiraysiisaay ee maalinnimadaydii samaysaay! Waa aan garan karaa shakhsiyaddaadu in ay dheeman tahay oo dhisan tahay. Waxaa kale oo aan garan karaa noloshii dhibka badnayd ee gu’yaashii dambe jaalka la ahayd in ay san dhaawac weyn iyo mid yar ba u geysan garashadaadii iyo gobannimadaadii firka ahayd. Waxaa saddexaad oo kale oo aan garan karaa gabadhaadu in ay gob iyo fariid tahay maadaama aad labada ba adigu ku dhashay ku na dhaqday. Dareenkaygaa ka dambow, aan kuugu bishaareeyo in aan noqon doono qofkii kowaad ee sooryadani gaadho ee sharaabka ugu horreeya isla halkan ku cabba. Taasi waa falcelintaydii kowaad; ma na noqon doonto, idamka Eebbe, taydii u dambaysay. Ugu dambayn, reerkaa Soomaaliyeed ee taariikhda Soomaalida ku soo biiray, jeerka kowaad waxa aan lee yahay “baarakallaahu lakumaa wa baaraka calaykumaa wa jamaca baynakumaa bikhayr”; jeerka labaad na waxa aan Eebbe uga baryayaa wanaag iyo darajo oo dhan, tan iyo daarta dambe labada ba.”

Mahadcelin hooyo oo qalbiyadayadii ilmaynayay ka sii ilmaysiiyay ka dib, annaga oo dhexda is haysan na ayaa aan bannaanka u baxnay. Ka dib markii aan istaagnay, ayaa aan gacaliyahaygii ku soo jeestay, oo hadalkan ku idhi. “Ha moodin arrinteennu duco uun in ay ku ekaanayso jaalle! Gobannimada horteen na lagu sameeyay, ee wadnayaasheennu ka maqsuudeen, mid dheeraad ah waa in aan kaga dareen celinnaa. Taasi waa waajib diineed iyo waajib qowmiyadeed, sida ay u kala horreeyaan. Ma i fahamtay jaallahaygii aan jeclaayow? Waa aan kaa sii tegayaa eegga e, nin weyn oo dhaqan oo nabad haysta wixii laga filan karay sii diyaari. (Warqadda na akhriskeeda ma wada dhammayn e, marka aan dhammeeyo ha inoo ahaato.)”

Waxa aan goobtii ka dhaqaaqay aniga oo ku soo celcelinaya hawraartan. “Eebbaa ku dilaya e, maxaa aad hooyooy gob tahay!!!”

W.Q.: Maxamed Cabdirisaaq Saciid “Samiik”

Qoraa iyo aqoon baadhe Soomaaliyeed

Boosaaso, Bari, Soomaaliya

Case, Sebteembar 25, 2016—11: 00 G.D.